Argument/ Franca është në prag të një k rize n ervore

Nga John Lichfield/ Në dy dekada që po mbuloj Francën, nuk kam parë kurrë një h isteri të tillë politike. Ishte një s huplakë në fytyrë dhënë Presidentit Emmanuel Macron javën e kaluar; ishte qesja me miell e d erdhur në kokën e liderit të e kstremit të majtë Jean-Luc Mélenchon të shtunën; ishte letra a bsurde nga gjeneralët në pension që parashikonte l uftë civile muajin e kaluar. Vendi duket se po shkon drejt një k rize n ervore ndërsa po lundron drejt zgjedhjeve rajonale të dielën dhe një zgjedhjet s hpërthyese presidenciale pas 10 muajsh. Lind një pyetje. A është h isteria spontane apo është – pjesërisht të paktën – e organizuar? Të gjitha i ncidentet e përshkruara më sipër ishin punë e njerëzve të përfshirë me të djathtën e kstreme (edhe pse jo domosdoshmërisht të lidhura drejtpërdrejt me Marine Le Pen ose partinë e saj Rally Nacional të së djathtës e kstreme).

Eksperti francez për botën arabe, Gilles Kepel, ka përcaktuar atë që ai e quan “x hihadizëm atmosferik” – një gjendje e përgjithshme e mendjes që promovon r adikalizmin e d hunshëm i slamik. Franca po v uan nga një lloj “Lepenizmi atmosferik” – një gjendje a nkthi të përhershëm, i cili favorizon përparimin e së djathtës u ltra-n acionaliste, anti-evropiane. Kjo promovohet nga një strategji d enigrimi dhe e kzagjerimi (dhe g ënjeshtrash të shpeshta) nga faqet e internetit të e kstremit të djathtë dhe nga Le Pen dhe mbështetësit e saj. Damien Tarel, i riu i papunë që g oditi Presidentin, tha në gjyqin e tij se Macron kishte shpejtuar “rënien” e Francës. Komentatori më popullor, i e kstremit të djathtë të Francës, Eric Zemmour, i tha audiencës së tij televizive se Macron “mori atë që meritonte” sepse ai kishte “p ërdhosur” presidencën. Politikanët dhe komentatorët e së majtës dhe të djathtës tradicionale kontribuojnë në këtë trend. Macron nuk është vetëm i g abuar, thonë ata, por ai është edhe “i d hunshëm” ose “s hkatërrues”. Sondazhet sugjerojnë që opozita kryesore përfiton pak nga kjo m izerje e ek zagjeruar – por Le Pen po, transmeton lexo.com.al.

Franca e pë rçarë

Jo të gjithë francezët i nënshtrohen këtij anti-makronizmi h isterik. Vlerësimet nëpër sondazhe të presidentit mbeten çuditërisht të larta. Ai kishte një vlerësim prej 50 për qind të favorshëm në listën mujore të politikanëve Paris-Match-Ifop javën e kaluar. E megjithatë, ndërsa Franca del në dritën e verës nga një bll okim i tretë i COVID, ajo është një komb i t razuar dhe i p ërçarë. Nga njëra anë, ka një dëshirë të zj arrtë për t’u kthyer në normalitet. Nga ana tjetër, ekziston një dëshirë e zj arrtë për të s hembur politikën, si zakonisht. Shumë njerëz, veçanërisht të rinjtë dhe të moshuarit, kanë një besim të përtërirë te presidenti që kur ai s fidoi “ekspertët” muajin e kaluar dhe zhbllokoi Francën herët (me sukses të madh).

Të tjerë – shumë të tjerë – f ajësojnë Macron për gjithçka që shkoi k eq në Francë gjatë pandemisë. Ata nuk dëshirojnë të pranojnë që disa gjëra shkuan mirë, të tilla si mbështetja bujare e shtetit për bizneset dhe individët dhe, pas një fillimi të v razhdë, shpërndarja e vaksinimeve. Kampet kapërcejnë n darjet e vjetra të majtë dhe të djathtë – përkundrazi, linja kryesore (por jo e vetmja) e p ërçarjes është kryesisht gjeografike. Ekziston një h endek midis Francës së suksesshme, me pamje nga jashtë, të një numri të zonave metropolitane të suksesshme dhe Francës që l ufton, me pamje nga brenda të fshatrave, qyteteve të vogla dhe disa periferive. Ky model është i njohur. Ai përputhet me n darjet që formuan Britaninë e Brexit dhe Amerikën e Donald Trump, transmeton lexo.com.al.

Macron nën s ulm

Ka edhe faktorë thjesht francezë të përfshirë. Struktura majtas-djathtas që formon opinionin e politikës franceze është s hembur. Macron i dha asaj një g oditje të fundit katër vjet më parë. Ai korri përfitimet në fitoren e tij zgjedhore në 2017. Që atëherë, megjithatë, ai nuk ka arritur të krijojë një narrativë të qëllimit ose drejtimit për reformat e tij. Ai konsiderohet ende si një a rrogant i pasur i ri  nga politikanët dhe media si nga qendra e majtë dhe nga qendra e djathtë – prandaj dhe d huna e kstreme e gjuhës së komentatorëve ndryshe të ndjeshëm. Një nga d ështimet e mëdha të Presidentit ka qenë paaftësia e tij për të krijuar një lëvizje qendrore me bazë. Dhe për shkak të kësaj numri i tij i lartë në sondazhe nuk do ta ndihmojë atë shumë të dielën, kur Franca zhvillon raundin e parë të zgjedhjeve rajonale. Partia e tij, La République en Marche, nuk do të kryesojë zgjedhjet në asnjë rajon dhe do të vijë e treta ose e katërta në disa vende.

Partia e Le Pen, e cila nuk ka fituar kurrë një rajon më parë, mund të kryesojë raundin e parë në gjashtë rajone nga 13. Ajo ka gjithashtu një shans të mirë për të fituar të paktën një rajon – Marseille-Nice-Avignon – në raundin e balotazhit më 27 qershor dhe ka disa shpresë për të fituar rajonin lindor, Le Grand Est. Ndërtimi i aleancave para çdo raundi të zgjedhjeve është bërë jashtëzakonisht e v ështirë.  Mezi kalon një ditë pa u ekspozuar ndonjë kandidat rajonal i Le Pen si neo-n azist ose an tisemitist ose is lamofob i rikonstruktuar (një dekadë pasi Marine Le Pen tha se do të p astronte biznesin politik të babait të saj). E megjithatë, shumë nga fushatat rajonale nga e majta dhe e djathta kryesore në zgjedhjet rajonale kanë të bëjnë me s ulmin ndaj Macron, jo duke s ulmuar Le Pen. Disa politikanë, me sa duket, preferojnë që Le Pen të fitojë një rajon sesa të bien dakord të merren me partinë e Macron, transmeton lexo.com.al.

Po sikur ajo të fitojë?

Në modelin e kaluar, zgjedhësit francezë janë më të mirë se udhëheqësit e partive të tyre në krijimin e aleancave de facto anti-Le Pen me votim taktik në raundin e dytë. Por nëse Le Pen fiton rajonin Nice-Marsejë-Avignon, do të ishte një t ërmet i vogël, dhe ndoshta një i madh. Një listë me tre ose katër parti mund të garojë në raundin e dytë në një zgjedhje rajonale, që do të thotë se Le Pen mund të ketë nevojë vetëm për 40 për qind të votave, ose më pak, për të kapur një rajon. Ky është një paralajmërim i largët për fitimin e më shumë se 50 për qind në raundin e dytë me dy kandidatë të zgjedhjeve presidenciale me një pjesëmarrje shumë më të lartë vitin e ardhshëm.

Megjithatë, vrulli do të ishte i rëndësishëm. Fitimi i një rajoni do të rrisë besueshmërinë e saj. Nëse ajo do të fitonte më shumë se një, niveli i h isterisë në politikën franceze do të kalonte limitet. A e parashikon n darja e llojit Trump në politikën franceze suksesin e një “Trumpi francez” bjond vitin e ardhshëm? Unë nuk mendoj kështu, por me humorin e tanishëm të ethshëm – qoftë i organizuar apo i paorganizuar – një rezultat i tillë i pabesueshëm nuk është më plotësisht i pamundur./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.