ANALIZA/ Motivet e fshehta në fundit e detit ku Kina pretendon sovranitet

Në fund të ujërave të k ontestuara qëndron një furnizim me minerale të rralla tokësore, thelbësore për ambiciet teknologjike të Kinës.

Nga Mark Crescenzi dhe Stephen Gent/ Në mars të këtij viti, mbi 200 anije të m ilicisë detare kineze u mblodhën në Whitsun Reef në Ishujt Spratly. Prania e tyre ishte një kujtesë o gurzezë e synimit të Kinës për të kërkuar pellgje të mëdha të Detit të Kinës Jugore, të mbyllura nga e ashtuquajtura “nine-dash line“, si territori i saj sovran. Zyrtarët filipinas dhanë a larmin dhe përsëritën vendimin e vitit 2016 të një gjykate arbitrazhi ndërkombëtar që mohoi ligjshmërinë e pretendimeve të mëparshme të Kinës. Zyrtarët kinezë hodhën poshtë vendimin dhe pasojat e tij dhe minimizuan praninë u shtarake. Por në heshtje, Kina vazhdon të forcojë një prani të re dhe të diskutueshme në Detin e Kinës Jugore që rr ezikon të shkaktojë k onflikt. Të paktën një ekspert amerikan po paralajmëron tashmë për rre zikun e l uftës midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.

Midis shumë çështjeve në fjalë është hyrja e lirë dhe e pakufizuar në këto ujëra ndërkombëtare dhe rrugët k ritike tregtare që kalojnë nëpër to. Këto çështje janë të rëndësishme dhe kanë tërhequr vëmendjen e flotave më të mëdha në botë. Prania detare e Kinës në rajon ka arritur nivele rekord me një plan për rritje edhe më të madhe. Shtetet e Bashkuara kanë rritur gjithashtu praninë e tyre detare në rajon dhe Presidenti Joe Biden sinjalizoi qëllimin e tij për të mbajtur një prani të fortë në Indo-Paqësor. Bashkimi Evropian ka lëshuar Strategjinë e tij të shumëpritur të Indo-Paqësorit, e cila rithekson nevojën për qasje të lirë dhe të hapur në ujërat ndërkombëtare dhe rrugët tregtare. Mbretëria e Bashkuar po dërgon një flotë anijesh lu ftarake në rajonin që është dhe flota e saj më e madhe e vendosur që nga L ufta e Malvinas / Ishujve Falkland në 1982. Duke pasur parasysh gjithë këtë intensifikim, dikush mund të pyesë nëse po përjetojmë pararendësin e l uftës, transmeton lexo.com.al.  

Sidoqoftë, një l uftë në Detin e Kinës Jugore nuk ka gjasa të ndodh. Këto ngjarje të fundit po shfaqen në kapitullin e fundit të asaj që po bëhet një libër shumë i gjatë për Kinën. Kapituj të ngjashëm janë shpalosur tashmë në Mischief Reef, Fiery Cross Reef dhe Subi Reef. Çdo herë, Kina pohon gradualisht praninë dhe ndikimin e saj në zonat e diskutueshme, si Spratlys dhe Scarborough Shoal, duke mbështjellë “cabbage leaves” të sovranitetit rreth këtyre postave të largëta ndërsa hedh poshtë rezolutat ligjore dhe shmang k onfliktin në shkallë të gjerë me një qasje të ngadaltë dhe të durueshme që ne e quajmë vonesë strategjike. Ne presim që Kina do të vazhdojë në këtë kurs për të ardhmen e parashikueshme, duke u mbështetur në taktikat e shkallës së vogël të “zonës gri” për të zgjeruar shtrirjen e saj në Detin e Kinës Jugore. Për të parë pse, duhet të shohim nën sipërfaqen e asaj që po ndodh tani, figurativisht ashtu edhe fjalë për fjalë.

Kina po konkurron në mënyrë a gresive me fuqitë e tjera globale në atë që po bëhet gara e madhe ekonomike e shekullit të 21-të: kërkimi për të dominuar tregun për një alternativë më të pastër ndaj lëndëve djegëse fosile. Kina nuk ka mbajtur asnjë sekret për qëllimet e saj për të qenë një lider botëror në prodhimin e baterive që do të ushqejnë nevojat e transportit të së ardhmes, do të furnizojnë pajisjet e sofistikuara elektronike që na lejojnë të komunikojmë dhe të bëjmë biznes dhe potencialisht të zvogëlojë shkallën e ndryshimit të klimës. Në të njëjtën kohë, Kina po synon të bëhet prodhuesi kryesor global i elektronikës së përparuar. Përmes “Made in China 2025” si një platformë kryesore ekonomike për Presidentin Xi Jinping, sektorët e prodhimit me përparësi të lartë si gjysmëpërçuesit, teknologjia e hapësirës ajrore dhe robotika janë të përgatitura për t’u zgjeruar dhe përtërirë, transmeton lexo.com.al.

Këto bateri dhe elektronika e përparuar mbështeten në nxjerrjen dhe përsosjen e elementeve të rralla të tokës. Aksesi në një furnizim të bollshëm të këtyre elementëve të rralla do të jetë thelbësor për rritjen e papenguar në këta sektorë në vitet e ardhshme. Në hulumtimin tonë, ne kemi gjetur se një qëllim kryesor strategjik për Kinën është të ruajë fuqinë e saj tregtare në tregun e elementëve të rralla. Gjatë tre dekadave të fundit Kina ka dominuar tregun për prodhimin dhe eksportimin e elementëve të rralla. Ndërsa shpesh prodhon mbi 90 për qind të konsumit në botë të elementëve të rralla, Kina ka fuqinë e tregut për të kontrolluar çmimet dhe sasitë e këtyre mallrave thelbësorë. Ashtu si Arabia Saudite që funksionon si shtet i lëkundur në tregun botëror të naftës, Kina mund të shtrëngojë ose zgjerojë eksportet e saj të elementëve të rrallë për të ruajtur çmimet dhe furnizimet e saj të preferuara.

Çfarë do të thotë roli i Kinës në tregun e elementëve të rrallë për politikën e Detit të Kinës Jugore? Kina po përballet aktualisht me dy k ërcënime të mundshme për furnizimin e saj me elementë të rrallë. Së pari, ndërsa ekonomia e Kinës zhvillohet dhe klasa e saj e mesme evoluon, qeveria kineze ka të ngjarë të parashikojë një oreks në rënie për minierat e mëdha të elementëve të rralla tokësore në shtëpi. Së dyti, Kina ka përdorur me sukses materiale të papërpunuara të rralla tokësore nga shtete të tilla si Republika Demokratike e Kongos, por qëndrueshmëria afatgjatë e qasjes në këto burime të jashtme mbetet një çështje për tu vlerësuar. Në përgjigje të këtyre k ërcënimeve, Kina ka filluar të kërkojë në det të hapur për një mënyrë për të shtuar furnizimin e saj me elementë të rrallë. Shtrati i detit i Detit të Kinës Jugore përmban një furnizim të bollshëm me gunga të vogla mineralesh të njohura si nyje polimetalike (polymetallic nodules). Kina ka zhvilluar teknologjinë më të përparuar të nxjerrjes nga deti të elementëve të rrallë dhe aftësia e saj për të korrur nyje polimetalike dhe elementët e rralla brenda tyre është e pashembullt. Me krijimin e kodit të minierave që rezulton nga Autoriteti Ndërkombëtar i Shtratit të Detit, mënyra më e mirë për Kinën për të siguruar qasje të vazhdueshme në këto minerale të shtratit të detit dhe një furnizim me elementë të rrallë do të ishte trajtimi i këtyre ujërave si territor sovran, transmeton lexo.com.al.

Nëse qëllimi i Kinës është të kontrollojë furnizimin dhe çmimin e elementëve të rrallë për të paktën çerek shekullin tjetër, lu ftimi i një lu fte do të ishte joproduktiv. Në të vërtetë, Kina është mjaft e familjaruzuar me kufijtë e fuqisë së saj aktuale të tregut mbi elementet e rralla. Në vitin 2010, një peshkarexhe kineze në Detin e Kinës Lindore u kap nga Garda Bregdetare Japoneze pas një pë rplasjeje pranë ishujve Senkaku / Diaoyu. Mosmarrëveshja e regjistruar t ronditi rajonin dhe Kina vendosi një ndalim për eksportet e elementëve të rrallë në Japoni, si dhe kuota për eksportet e elementeve të rralla në pjesën tjetër të botës. Pasuan një rritje e madhe e çmimeve deri në 2,000 për qind, por ajo që ndodhi më pas është thelbësore. Rritja e çmimeve dhe rënia e furnizimit tërhoqën hyrje të reja në biznesin e nxjerrjes së elementëve të rrallë. Departamenti i Mbrojtjes i Shteteve të Bashkuara filloi një hetim për varësinë e saj në minerale kineze, dhe dhjetëra firma private filluan në treg. Në atë që u bë e njohur si “Rare Earth Crisis of 2010-2012“, Kina mësoi se shtrëngimi i furnizimit ose ngritja e madhe e çmimeve do të prishte pozicionin e saj në treg. Deri në vitin 2014, Kina kishte hequr kuotat e saj, kishte rivendosur eksportet në Japoni dhe çmimet ranë. Hyrësit e rinj në tregun e elementeve të rralla u zbehën, por k ërcënimi i rikthimit të tyre mbetet.

Me atë mësim të mësuar, qëllimi i Kinës nuk është të vendosë fuqinë e saj të tregut për të gërryer hyrjen globale në elementë të rrallë. Në vend të kësaj, ne presim që Kina të synojë të sigurojë një furnizim të qëndrueshëm të elementeve të rralla për një nevojë të brendshme të zgjeruar ndërsa vazhdon të mbizotërojë në tregun global. Nëse Kina mund të garantojë elementë të rrallë dhe me kosto të ulët për nevojat e saj të prodhimit, ajo do të jetë në pozitë të mirë për të pasur sukses në përpjekjet e saj ambicioze ekonomike në vitet e ardhshme. Fitimet e fituara nga tregu global e bëjnë më të lehtë subvencionimin e nevojave të brendshme të Kinës. Në këto rrethana, ne nuk presim që këto përballje të zhduken së shpejti, ashtu siç nuk presim që ndonjë prej tyre të shkaktojë l uftë. Synimet e fuqisë së tregut të Kinës do të vazhdojnë ta motivojnë atë që të zgjerojë gradualisht shtrirjen e saj detare dhe të rivendosë pretendimet e saj në Detin e Kinës Jugore. Në të njëjtën kohë, siç tregon refuzimi i saj i vendimit të Gjykatës së Përhershme të Arbitrazhit në 2016, çdo zgjidhje e propozuar për këto mosmarrëveshje territoriale të përsëritura që injoron imperativin ekonomik të fuqisë së rrallë të Kinës në tregun e elementëve të rrallë ka të ngjarë të d ështojë. Pavarësisht se sa të t ensionuara duken se gjërat dalin në sipërfaqe, ekonomia që qëndron poshtë nuk mund të injorohet./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.