ANALIZA/ Klima ofron një grimcë shprese për bashkëpunimin SHBA-Kinë

Nga Melinda Liu/ Ndërsa strategët kinezë janë mbërthyer mbi dokumentet e politikës së jashtme këtë javë për t’u përgatitur për një takim kryesor mes Kinës dhe SHBA në Anchorage, Alaska, të enjten, jashtë dritareve të tyre, një stuhi rëre ulëruese mbështolli Pekinin. Stuhia e rërës ringjalli s hqetësimet kineze për shkretëtirëzimin z varritës – por ofroi gjithashtu një masë të vogël shprese për atë që ka qenë deri më tani një p ërkeqësim serioz i marrëdhënieve SHBA-Kinë. Reja e frikshme portokalli e rërës së shkretëtirës Gobi – stuhia më e k eqe e rërës e Pekinit në një dekadë – ishte një kujtesë pa fjalë se të dy palët përballen me një s fidë të përbashkët për të cilën thonë se janë të vendosur të përballen: ndryshimi global i klimës. Në javët e fundit, marrëdhënia sino-amerikane është d ominuar nga mosmarrëveshjet e a shpra mbi tregtinë, të drejtat e njeriut dhe sigurinë e Paqësorit, siç dëshmohet nga Sekretari i Shtetit Antony Blinken dhe vizita e sekretarit të mbrojtjes Lloyd Austin këtë javë te dy aleatët kryesorë të SHBA: Japoninë dhe Korenë e Jugut. Por, si në Uashington ashtu edhe në Pekin, portofoli i klimës po kthehet në qendër të vëmendjes pas një letargjie katërvjeçare. Në Pekin, sugjerimet për diçka pozitive përtej m osbesimit dhe m osmarrëveshjeve filluan muajin e kaluar kur Pekini njoftoi se Xie Zhenhua do të dilte nga gjysmë-pensionimi për t’u bërë krye-fytyra e re e Kinës për ndryshimin e klimës.

Xie do të jetë homologu i John Kerry, i dërguari special i Presidentit Joe Biden për klimën. Dhe në të kaluarën, dy diplomatët e vjetër kanë shijuar një marrëdhënie të ngushtë pune: Xie është i njohur për ndihmën si ndërmjetësues i marrëveshjeve për klimën e Parisit të 2015, nga e cila ish-Presidenti i SHBA Donald Trump u tërhoq në 2017. Kerry i tha Reuters në një intervistë të botuar më 4 shkurt se “Unë e njoh atë shumë mirë sepse kam punuar me të për rreth 20 vjet”. Një ish sekretar i shtetit dhe kandidat presidencial i SHBA, Kerry e quajti Xie një “udhëheqës” dhe “avokat të aftë” për Kinën për çështjen e ndryshimit të klimës. Shumë analistë kinezë thonë se emërimi i Xie do të thotë që bisedimet për klimën mund të jenë një kanal i sigurt për komunikimet dypalëshe, duke bërë jehonë me tonin më të butë të viteve të kaluara kur një marrëveshje sino-amerikane për të bashkëpunuar mbi ndryshimin e klimës ishte çelësi për ndërmjetësimin e marrëveshjeve të Parisit. Kthimi i Xie në një post të lartë qeveritar është i pazakontë, duke pasur parasysh se ai është 71 vjeç, duke kaluar moshën normale të pensionit për gradën e tij, transmeton lexo.com.al.

Pasi udhëhoqi negociatat globale të Kinës për klimën nga 2007 në 2018, Xie vazhdoi të bënte propozime për politika për të moshuarit në kapacitetin e tij si kreu i Institutit të Ndryshimit të Klimës dhe Zhvillimit të Qëndrueshëm, një institucion mendimi në Universitetin prestigjioz Tsinghua. Babaxhan në dukje, por këmbëngulës në veprim, Xie dhe kolegë të një mendjeje të njëjtë çuan në shtëpi mesazhin se sigurimi i kushteve themelore mjedisore, të tilla si ajri i pastër dhe toka bujqësore e punueshme, nuk është vetëm në interesin e Kinës, por edhe pjesë e pazarit të madh që mundëson Partinë Komuniste Kineze për të qëndruar në pushtet. Instituti i Xie dhe organet e tjera të hulumtimit hartuan gjithashtu strategjitë për grupe individuale të burokracisë, të tilla si sektori i energjisë elektrike, për t’u përpjekur për emetime zero të dioksidit të karbonit deri në vitin 2050. Ndoshta pasqyrimi më i dukshëm i përpjekjeve të Xie është fakti që vetë Presidenti kinez Xi Jinping filloi kohët e fundit promovimin e “civilizimit ekologjik” dhe sugjerimin se një mjedis i shëndetshëm do të ndihmojë që Kina të bëhet përsëri e mrekullueshme. Këshilltari i biznesit me qendër në Londër, Mark Pinner, i cili përqendrohet në Çështjet e Kinës tha se “Pavarësisht nëse procesi është i ngarkuar përpara ose mbrapa, kur presidenti i Kinës bën një angazhim të profilit të lartë, kjo më bën të mendoj se do të bëhet”.

As Xie nuk i kishte prerë lidhjet e tij me bashkëbiseduesit amerikanë, edhe pasi Trump tërhoqi SHBA nga marrëveshjet e Parisit dhe e quajti Pekinin një “k onkurrent strategjik”. Kina ” nuk e humbi kurrë kontaktin me qeveritë e shteteve, universitetet dhe ndërmarrjet në SHBA”, i tha Xie Bloombergut në një intervistë tetorin e kaluar. Ai shtoi se “Ne jemi gjithmonë të gatshëm të kryejmë bashkëpunim”. Ai ka mbajtur gjithashtu shikimin e tij në lëvizjet në bazën e shoqërisë. Ai i dhuroi bujarisht Tsinghua, duke shpresuar të ndihmonte në kultivimin e udhëheqësve më të rinj kinezë të klimës. Ai ka vizituar rajonet polare dhe “ka parë ndikimin e klimës në akullnajat dhe v uajtjet e ariut polar”, u tha ai studentëve të Tsinghua në një fjalim. Më e rëndësishmja, Xie duket se ka ndihmuar të bindë disa zyrtarë kinezë të ndalojnë së pretenduari se Perëndimi ishte f ajtor për ngrohjen globale dhe se thirrjet e SHBA për Kinën për të ulur emetimet e gazeve serë kishin për qëllim të s abotonin zhvillimin e ardhshëm të Pekinit, transmeton lexo.com.al.

Për të qenë të qartë, t ensionet dhe r ivaliteti siono-amerikan do të m bizotërojnë në shumë tituj, duke filluar nga raporte të besueshme të a buzimeve të të drejtave të njeriut në rajonin Xinjiang të Kinës te aktivitetet u shtarake në Oqeanin Paqësor deri te l uftërat tregtare dhe teknologjike. Kohët e fundit, zyrtarë të lartë amerikanë e përshkruan Kinën si “k ërcënimin më të madh afatgjatë strategjik të sigurisë në shekullin 21”, pak para një takimi virtual midis udhëheqësve të lartë të të ashtuquajturve kombeve të Quad – Australi, Indi, Japoni dhe Shtetet e Bashkuara – të cilën Pekini e percepton si një politikë rr ethimi. Një titull në gazetën kineze Global Times, e cila shpesh reflekton zëra n acionalistë, theksonte se “Quad nuk mund të replikojë NATO”. Nëse dhe kur Pekini dhe Uashingtoni do mund të fillojnë të kërkojnë gjuhë të përbashkët mund të fillojnë të përqendrohen në 18 mars, kur zyrtari më i lartë i politikës së jashtme të Kinës Yang Jiechi dhe Ministri i Jashtëm Wang Yi do të takohen me Blinken dhe Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë Jake Sullivan në Anchorage. Ky është takimi i parë në një nivel kaq të lartë që nga inaugurimi i Biden, por toni i tij pritet të jetë i p rerë.

Si fillim, të dy palët nuk mund të bien dakord as për atë sesi t’i quajnë bisedimet. Një zëdhënës i ministrisë së jashtme kineze e përshkroi takimin në Anchorage si pjesë të një “dialogu strategjik”. Por duke dëshmuar përpara Komitetit të Punëve të Jashtme të Dhomës javën e kaluar, Blinken tha prerë, “ky nuk është një dialog strategjik” dhe nuk bëri asnjë premtim për angazhim të mëtejshëm. Sidoqoftë, pavarësisht n acionalizmit të tij a gresiv në fronte të tjera, Xi është udhëheqësi më i rëndësishëm kinez që përqafon mantrën e re që l uftimi i ndryshimit të klimës dhe kërkimi i neutralitetit të karbonit është në interesin kombëtar të Pekinit. Xi nisi vëzhguesit shtatorin e kaluar kur papritur deklaroi në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara se Pekini ishte i përkushtuar për të arritur neutralitetin e karbonit deri në vitin 2060, me emetimet që arrinin kulmin para vitit 2030. Që nga ky premtim i paprecedent, burokratët kinezë janë përpjekur të sigurojnë deklaratat e tyre – dhe performancat e punës – që të jenë në sinkronizim, transmeton lexo.com.al.

Pinner tha se “Ndërsa Xi ka vendosur këtë objektiv të nivelit të lartë, qeveria kineze ka lëvizur për ta përmbushur. Drejtimi i politikës së re ka filluar tashmë të rrisë përparësinë e mjedisit midis njoftimeve të qeverisë”. Por retorika më miqësore dhe deklaratat e paqarta aspiratore është çfarë kemi deri tani. Për momentin, objektivi i Pekinit për neutralitetin e karbonit në vitin 2060 dhe qëllimet e tij të dukshme afatshkurtra nuk duket se janë në linjë. Ambiciet afatshkurtra të Pekinit, siç pasqyrohen në planin pesë-vjeçar deri në vitin 2025, janë dekurajuese. Biznesi si zakonisht mund të m bizotërojë deri në vitin 2030, viti i pikut të emetimeve të karbonit, dhe më pas emetimet e dioksidit të karbonit “supozohet se bien nga 2030 në 2060”, tha një analist i huaj që kërkoi anonimitet. “Unë jam pak skeptik”, shtoi ai. Qymyri ende përbënte 58 për qind të përzierjes së energjisë së Kinës në vitin 2019. Dhe vitin e kaluar, njësitë kineze propozuan ndërtimin e impianteve të reja gjigante prej 73.5 gigavat me energji qymyri – më shumë se pesëfishi i pjesës tjetër të botës së bashku. Ndërsa tha se ai shpresonte që Shtetet e Bashkuara të mund të “punonin me Kinën”, Kerry përmendi varësinë e vazhdueshme të Kinës nga impiantet me qymyr dhe vuri re se “Kina ka thënë që ata do të bëjnë diçka deri në vitin 2060, por ne ende nuk kemi asnjë të dhënë si do të arrijnë atje”.

Megjithatë një gjë ka ndryshuar. Pas zotimit të Xi përpara OKB, qeveria qendrore e Kinës po bën tani p resion që provincat të veprojnë. Një raport mjedisor i janarit me mbështetjen e nivelit të lartë të qeverisë a kuzoi Administratën Kombëtare të Energjisë të Kinës për evitimin e rregullave anti-n dotje duke lejuar ndërtimin e tepruar të impianteve që punojnë me qymyr dhe “devijim në kuptimin ideologjik”. Ishte një q ortim i rrallë publik i mbretërve të qymyrit të ngulitur thellë në Kinë. Emërtime të tilla mund të përshpejtohen tani që luftëtarët e mbrojtjes së mjedisit si Xie të shihen sikur kanë mbështetje të nivelit të lartë. Në një takim e mergjent të 13 marsit, nënkryetari i bashkisë së Tangshan, një qendër për prodhimin e çelikut në veri të Kinës më pak se 135 milje nga Pekini, urdhëroi fabrikat e çelikut dhe çimentos të kufizonin ose ndalonin prodhimin – për të ulur emetimet toksike – në ditët me një ndotje të rëndë të dukshme me sy. Masa pasoi një vizitë të befasishme nga inspektorët e qeverisë qendrore të cilët gjetën katër impiante lokale në k undërshtim me rregulloret. “Personat përgjegjës” u arr estuan, sipas qeverisë së qytetit. Dhe nënkryetari i bashkisë paralajmëroi që pronarët e fabrikave që nuk arritën të respektojnë rregullat mund të përballen me përgjegjësi p enale ose “duke u ekspozuar nga organet e medias” dhe të shtohen në një listë të z ezë të kreditit social, transmeton lexo.com.al.

Shpejtësia e g oditjes mund të lidhet me faktin se smogu m bytës kishte m bytur Kinën veriore në të njëjtën kohë kur zyrtarët e lartë kinezë po merrnin pjesë në seancën vjetore të Parlamentit të Pekinit. Për vite, autoritetet kineze janë shqetësuar se ndryshimi i klimës po kapërcen zonat e pyllëzuara më parë dhe po çon në shkretëtirëzim, veçanërisht në Mongolinë e brendshme. Gjatë seancës së fundit të Parlamentit, Xi u takua me delegacionin e Mongolisë së brendshme, përshkroi rajonin e saj të thatë si një “pengesë ekologjike të sigurisë” në veri të Kinës dhe identifikoi “shkretëtirat” për herë të parë në një varg habitatesh natyrore që Kina duhet të mbrojë. Edhe nëse Kina bëhet më serioze në lidhje me l uftimin e emetimeve, megjithatë, juria vazhdon të tregojë për atë që negociatorët veteranë se Xie dhe Kerry mund të arrijnë në aspektin e bashkëpunimit të mirëfilltë sino-amerikan. Kerry e ka bërë tashmë të qartë se bisedimet bilaterale të klimës nuk mund të bëhen një “shkëmbim” në lidhje me çështje të tjera thelbësore, siç janë të drejtat e njeriut ose tregtia. Ai tha se “Kjo është një k rizë ndërkombëtare e pavarur, me të cilën të gjithë duhet të merremi pavarësisht rrethanave”. Dhe pas asaj që Pekini e quan “k aosin” e viteve të Trump, shumë zyrtarë kinezë mbeten të kujdesshëm se çdo lloj bashkëpunimi sino-amerikan mund të s abotohet përsëri nga një tjetër president i kartave të e gra të SHBA katër vjet më pas.

Zyrtarët nga të dy palët pranojnë se marrëdhënia dypalëshe ka disa fusha të bashkëpunimit të mundshëm, të tilla si l uftimi i ndryshimit të klimës dhe pandemisë. Kush e hedh hapin e parë dhe sa i madh është hapi, varet shumë nga politika e brendshme në Uashington dhe Pekin (Një hap i vogël erdhi kohët e fundit kur Uashingtoni dhe Pekini konfirmuan se zyrtarë nga të dy palët do të bashkë-kryesonin një grup studimi G-20 të përqendruar në rr eziqet financiare të lidhura me klimën). Nga ana e tij, Biden nuk ka mundësi të duket i butë me Kinën duke relaksuar qasjen e a shpër të Trump. As Xi nuk është i prirur të bëjë lëshime. Mbështetja e tij në vend është rritur me perceptimin se Pekini ka mundur COVID-19 më shpejt se shumë vende në Perëndim. Në margjinat e seancës vjetore të Parlamentit të Kinës në fillim të marsit, Xi deklaroi se Kina mund ta shikojë tani botën në sy, ndryshe nga “kur ishim ende të pazhvilluar”. Kjo sugjeron se nuk pritet ndonjë përparim d ramatik së shpejti. Edhe vendi i takimit të kësaj jave ka një nuancë të kalibrimit të negociuar me kujdes. Anchorage është tokë amerikane, por ndodhet gjithashtu më afër Pekinit sesa Uashingtonit. Dhe akullnajat e Alaskës po shkrihen me një normë rekord për shkak të ndryshimit të klimës, duke kujtuar në heshtje të dy palët se mund të jetë koha të takohen në gjysmë të rrugës./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.