Vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore supozohej të ishin porta hyrëse e Kinës për në Evropë; në vend të kësaj ata janë bërë d himbja e saj më e madhe e kokës.
Nga Andreea Brînză/ Në 2012, Kina u prit krahëhapur në Evropën Qendrore dhe Lindore, pasi shpalosi mekanizmin e saj 16+1, i cili më vonë u zgjerua në 17+1 me shtimin e Greqisë. Pothuajse 10 vjet më vonë, ajo që ndoshta është z hgënjimi më i madh i Kinës në Evropë, në mënyrë p aradoksale ndodhi pikërisht në këto 17 vende. Pothuajse të gjithë ata kanë nënshkruar memorandume mirëkuptimi me Shtetet e Bashkuara që t argetojnë hyrjen e Huawei në rrjetet e tyre 5G ose u bashkuan me iniciativën e Rrjetit të Pastër të Uashingtonit – një lloj manovre k ontrolli që synonte Huawei dhe kompanitë e tjera të teknologjisë kineze. Këto vende të Evropës Qendrore dhe Lindore (EQL) supozohej të ishin porta e Kinës për në Evropë; përkundrazi, ato janë bërë d himbja e saj më e madhe e kokës. Çfarë ndodhi me mekanizmin 17+1, i cili sapo priti samitin e tetë të nivelit të lartë në 9 shkurt? Është shumë e vështirë të përcaktohet mekanizmi 17+1, ashtu siç është e vështirë të përcaktohet BRI (Belt and Road Initiative). Kina nuk e ka artikuluar kurrë qartë qëllimin e saj, duke preferuar koncepte të lira që mund të promovohen lehtësisht. Natyra e p apërcaktuar dhe z hvendosëse e mekanizmit çoi në perspektiva të shumta në lidhje me qëllimin e tij. Për Shtetet e Bashkuara, mekanizmi 17+1 është mjeti i Kinës për të krijuar një sferë ndikimi në Evropë duke përdorur f uqi të butë dhe të fortë; për Bashkimin Evropian, 17+1 është një mekanizëm qëllimi përfundimtar i të cilit është të n dajë Unionin. Për rajonin e EQL, sidoqoftë, është vetëm një samit vjetor që përmban një bollëk premtimesh dhe projekte të p arealizuara.
Kur u propozua, gati 10 vjet më parë, mekanizmi i atëhershëm 16+1 u prit me shumë entuziazëm dhe shpresë. Një fuqi e madhe donte të i njektonte para në rajonin e EQL: të ndërtonte infrastrukturë, të r ingjallte fabrika të vjetra, të investonte në njerëz dhe projekte lokale që nuk mund të gjenin investitorë perëndimorë. Ose, të paktën, ky ishte rrëfimi. Mes entuziazmit, filloi një g arë midis vendeve të EQL për t’u bërë “porta e Kinës për në Evropë”. Por ndërsa vitet kaluan dhe premtimet mbetën vetëm fjalë, vija e finishit nuk u vu kurrë në sy. Shumë vendosën se ishte thjesht një maratonë për askund. Si ndodhi kjo? Për të qenë të qartë, Kina d ështoi në menaxhimin e pritëshmërive dhe arritjeve. Të gjitha premtimet dhe propozimet tërheqëse dhe titujt b ombastikë të viteve të para të jetës së 16+1 u kthyen përsëri në Pekin kur shumica e vendeve të EQL nuk arritën të shohin investime të qëndrueshme. Në vend të infrastrukturës, ata morën forume; në vend të fabrikave ata morën programe shkëmbimi; dhe në vend të eksporteve ata morën kampe verore. Në këto rrethana, 17+1 mund të jetë akoma aktive, por nuk është ajo që vendet e EQL-së shpresonin. Dhe kështu mekanizmi 17+1 është shndërruar në një mekanizëm mumje, transmeton lexo.com.al.
Ashtu si Kina ka kompani mumje, të cilat nuk janë më fitimprurëse, por mbahen g jallë përmes kredive të lira ose ndihmës shtetërore për të shmangur p roblemet që do të gjeneronte mbyllja e tyre, tani ajo ka gjithashtu mekanizma diplomatikë si mumje. Kultura politike k omuniste e Kinës nuk përqafon pranimin e g abimeve dhe b raktisjen e shpejtë të projekteve të d ështuara. Preferon t’i mbajë në këmbë dhe t’i paraqesë si një sukses. Pra, nëse 16+1 nuk kishte një histori të vetme të njohur të investimeve të suksesshme, zgjidhja ishte e thjeshtë: shtoni thjesht Greqinë, në mënyrë që të jeni në gjendje të thoni se Porti i Pireut është një projekt i suksesshëm 17+1. Por kjo nuk e ndryshon faktin që 17+1 është thjesht një mekanizëm mumje, me samite vjetore të nivelit të lartë që nuk prodhojnë asgjë përveç fotove dhe komunikatave. Që nga fillimi, Kina kishte një qasje të k eqe ndaj EQL-së dhe i mungonte një strategji afatgjatë. Para së gjithash, Kina i trajtoi 16 (tani 17) vendet e EQL si një monolit, pa u kujdesur shumë për larminë e tyre të vizioneve, politikave, perspektivave ose prejardhjeve. Kina i njoroi gjithashtu plotësisht “faktorin rus”, i cili i bën shumë vendeve të EQL-së, veçanërisht ato nga krahu lindor, të prirur për t’u bashkuar me Shtetet e Bashkuara. Kështu që kur këto vende duhej të zgjidhnin, ata zgjodhën Uashingtonin. Së dyti, Kina nuk i komunikoi qartë qëllimet e saj me mekanizmin 17+1, kështu që edhe anëtarët e saj nuk i dinin qëllimet e Pekinit. Në fund, Kina thjesht d ështoi të përmbushë premtimet e saj ekonomike, investuese dhe tregtare, të cilat e kishin bërë mekanizmin 17+1 tërheqës për EQL në radhë të parë. Z hgënjimi ndaj Kinës po ndërtohej në mënyrë të vazhdueshme në shumë vende të EQL-së për shkak të projekteve të shtyra ose të papërmbushura, por Pekini nuk bëri asgjë për të adresuar këtë problem.
Ndonjëherë është e vështirë të pranosh h umbjen, ashtu siç është e vështirë të shndërrosh një premtim në realitet. Shumica e kompanive kineze në fund të fundit drejtohen nga fitimi, kështu që mund të imagjinohet se sa e vështirë ishte për këto kompani të transformonin premtimet dhe p ropagandën në realitet. Nga një perspektivë thjesht ekonomike, rajoni i EQL nuk është aq tërheqës sa Evropa Perëndimore, sepse është më pak i zhvilluar dhe ka fuqi më të ulët blerëse. Rajoni ka gjithashtu p robleme me infrastrukturën dhe një dendësi të ulët të popullsisë, duke i bërë investimet në autostrada ose hekurudha me shpejtësi të lartë më pak fitimprurëse sesa në rajonet e tjera. Të gjithë këta faktorë ndikuan gjithashtu për Kinën. Kompanitë kineze nuk e gjetën rajonin shumë tërheqës. Për shkak se ata e vendosën gjithashtu fitimin përpara faktorëve të tjerë, projektet dështuan të fillojnë. Pra, projektet kryesore si Centrali Bërthamor i Cernavoda ose hekurudha Budapest-Beograd, të cilat mund të kishin sjellë ndikim dhe fitime politike dhe tek imazhi për Kinën, ose janë b raktisur pas negociatave të v ështira ose janë vonuar në mënyrë të përsëritur. Kompanitë kineze hasën gjithashtu v ështirësi në trajtimin e rregullave të BE, veçanërisht në fushat e infrastrukturës dhe prokurimit publik, transmeton lexo.com.al.
Dhe kjo na çon në një p roblem tjetër të mekanizmit 17+1 që Kina nuk e menaxhoi shumë mirë: f rika e BE-së nga n darja, e cila krijoi m osbesim ndaj Kinës. BE, duke a kuzuar Kinën për taktikat “p ërça dhe p ushto” është bërë një element kryesor i marrëdhënieve BE-Kinë. Por Kina nuk donte të mbante një profil të ulët me 17+1, për shembull duke s hkallëzuar samitet e saj vjetore në bienale. Përkundrazi, Pekini madje modernizoi mekanizmin, me Presidentin Xi Jinping që priti samitin këtë vit në vend të Kryeministrit Li Keqiang. Kjo vetëm rriti k ritikat e BE-së. Në vend që të zvogëlojë ngadalë 17+1, Kina po dyfishohet, por kësaj here mungon shumë entuziazmi në mesin e vendeve të EQL. Kjo u tregua më mirë nga vendet si Bullgaria, Estonia, Letonia, Lituania, Rumania dhe Sllovenia – mbi një e treta e 17 vendeve – të cilat dërguan zyrtarë të nivelit më të ulët në vend të Presidentëve dhe Kryeministrave, të cilët mund të kishin marrë pjesë lehtë në samitin virtual të këtij viti. Kina mund të mos e pranojë këtë, por shumë në EQL e kanë kuptuar që 17+1 është thjesht një mekanizëm mumje dhe më shumë përfshirje nuk do të sjellë domosdoshmërisht më shumë investime.
I ronikisht, vendet që dikur hapnin tapetin e kuq për kompanitë kineze për të ndërtuar infrastrukturën e tyre tani po mbyllin dyert krejtësisht, edhe pse kompanitë kineze janë bërë më aktive në tenderët publik. Muaj pas a nulimit të përfshirjes së China General Nuclear Power (CGN) në ndërtimin e Termocentralit Bërthamor Cernavoda, qeveria rumune, përmes Zv/Kryeministrit të saj, njoftoi se po shqyrton n dalimin e ndërmarrjeve kineze për të marrë pjesë në zotërimet e infrastrukturës, sepse – ashtu si ndërmarrjet e tjera – nëse humbin, priren të a pelojnë vendimin dhe kështu të vonojnë zbatimin e projekteve. Në një kthesë të fatit, në të njëjtën javë, erdhi lajmi nga Çekia se CGN do të p ërjashtohet nga marrja pjesë në tenderin publik për ndërtimin e Centralit Bërthamor të Dukovany. Në mënyrë interesante, ndërsa këto vende të EQL-së, gjoja afër Kinës, i p ërplasën derën CGN, kompania kineze është ende e përfshirë në projekte b ërthamore në Mbretërinë e Bashkuar, transmeton lexo.com.al.
Rumania jo vetëm që ka në plan të k ufizojë kompanitë kineze nga infrastruktura e saj e transportit, por gjithashtu nga infrastruktura e saj dixhitale. Rumania ishte vendi i parë që nënshkroi një Memorandum Mirëkuptimi me qeverinë e SHBA për të k ufizuar kompani si Huawei nga ndërtimi i infrastrukturës së saj 5G. Kështu Rumania hapi portat për vendet e tjera të EQL-së si Polonia, Estonia, Letonia, Çekia, Sllovenia, Shqipëria, Lituania, Greqia, Bullgaria, Sllovakia dhe Maqedonia e Veriut, të cilat nënshkruan gjithashtu memorandume të tilla me Shtetet e Bashkuara ose u bashkuan me iniciativën e Rrjetit të Pastër të Uashingtonit. Edhe Serbia, një nga miqtë më të ngushtë të Kinës, pranoi një klauzolë që t argetonte Huawei, në një Memorandum të nënshkruar me Kosovën, por të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara. Në vend që të ishte një urë kineze në Evropë, Evropa Qendrore dhe Lindore përfundoi në një nga rajonet më k ufizuese për Huawei, e cila është një nga temat më të n djeshme gjeopolitike të Pekinit. Kështu, mekanizmi 17+1 u bë një mekanizëm mumje që nuk bën shumë përveç samiteve vjetore të shkëlqyera. Dhe nëse formati mbetet i pandryshuar dhe Kina d ështon të rregullojë jo vetëm 17+1, por edhe BRI, me realitetet e reja, këto projekte nënshkrimesh nuk do të ndihmojnë ngritjen e Kinës, por do e s abotojnë atë. Ka madje thashetheme që disa vende mund të dalin plotësisht nga mekanizmi. Në ndërkohë, përkundër fjalimit të Xi Jinping në samitin e së martës, në të cilin ai pohoi se “17+1 mund të bëjë më shumë se 18”, 17+1 vazhdon marshimin e saj të p ajetë për askund./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
